Mieszkaniec

Co to jest informacja publiczna?

Informacją publiczną jest każda informacja o działalności osób oraz instytucji, które pełnią funkcje publiczne, wykonują zadania publiczne lub gospodarują środkami publicznymi.

Kogo mogę pytać?

Mówiąc o instytucjach, które mają obowiązek udostępniać informacje publiczne, mamy na myśli bardzo szerokie kategorie, obejmujące:

• wszystkie organy władzy publicznej (np. kancelaria Prezydenta RP, minister, wojewoda, prezydent miasta),
• organy samorządów gospodarczych i zawodowych (np. izba rolnicza, rada adwokacka, izba lekarska),
• państwowe i samorządowe osoby prawne (np. Poczta Polska czy Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Szczecinie),
• podmioty reprezentujące państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne (np. stacja sanitarno-epidemiologiczna, czy biblioteka gminna),
• partie polityczne,
• reprezentatywne organizacje związkowe i pracodawców (np. Pracodawcy RP, NSZZ ‘’Solidarność’’)
• pozostałe instytucje, czyli najogólniej mówiąc inne podmioty w zakresie, w jakim wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym (np. szkoła niepubliczna czy organizacja pozarządowa).

O co mogę pytać?

To, o co możesz zapytać powyższe instytucje, nazywamy informacją publiczną.

• Możesz pytać o wszystko, co dotyczy działalności instytucji wykonujących zadania publiczne (dotyczące choćby ochrony zdrowia, transportu publicznego, edukacji czy kultury)
• Możesz pytać o wszystko, co jest związane z wydatkowaniem publicznych pieniędzy – na przykład o umowy podpisywane przez urząd, faktury, konkursy etc.
• Możesz pytać o informacje, które są w posiadaniu władz, a niekoniecznie zostały przez nie wytworzone – taką informacją będą na przykład wyniki kontroli przeprowadzonej przez zewnętrzny podmiot np. Regionalną Izbę Obrachunkową w urzędzie.
• Możesz uczestniczyć w posiedzeniach rady gminy, sejmu i senatu i je nagrywać.
  Czasami spotykamy się z pytaniem, czy można też uczestniczyć w posiedzeniach komisji rady gminy. To uprawnienie gwarantowane jest nie przez Konstytucję, która mówi tylko o posiedzeniach całej rady, a przez ustawę o samorządzie gminnym – Art. 11 b. ust. 2:

Jawność działania organów gminy obejmuje w szczególności prawo obywateli
do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji,
a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych,
w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy.

Możesz również upubliczniać te nagrania.

Nie istnieje zamknięta lista informacji publicznych, istnieją za to przykładowe ich kategorie, jak m.in.:

• informacje o majątku instytucji (np. faktury za wykonanie usługi na rzecz gminy),
• informacje o naborze kandydatów na wolne stanowiska (np. protokół z posiedzenia komisji konkursowej),
• treść wyroków sądowych (np. w sprawie o pozbawienie mandatu radnego),
• informacja o prowadzonych rejestrach (np. rejestr umów).

Możemy pytać o informacje dotyczące nie tylko samej instytucji, ale też jej pracowników pełniących funkcje publiczne, opłacanych ze środków publicznych (np. pracownik urzędu skarbowego, strażnik miejski, dyrektor szpitala czy wykładowca akademicki). Nasze pytania mogą dotyczyć m.in. wykształcenia, podstawowego wynagrodzenia czy przyznawanych nagród.